Voor de stad en de omgeving zijn de volgende tijdvakken te onderscheiden:

1. De perioden van de ijstijden: vorming van de omgeving met stuwwallen, zoals de Voorst en het Hoge Land van Vollenhove
2. De periode van de vorming van de Zuiderzee uit het Almere en de IJsseldelta: 0 - 1200
3. de periode van de bisschoppen van Utrecht: 944 - 1528. In deze tijd groeide de buurtschap Optencamp bij het kampement en later kasteel van de bisschop uit tot een stad met grachten, wallen en poorten, in verschillende fasen: zie de situatie rond 1100, rond 1200, rond 1300, rond 1425 en de uiteindelijke situatie rond 1525.
4. De periode van de stadhouders van Karel V: 1528 - 1581 (vooral Georg Schenck 1528-1540, Jan van Aremberg 1548-1568), periode van de reformatie.
5. De periode van de drosten en de adel in Vollenhove: 1581 - 1795 (uitlopend tot plm. 1830), onder het gewestelijke bestuur van Overijssel. Er werden door de adel zoveel havezaten gebouwd dat de stad Vollenhove toen de stad der paleizen werd genoemd. Zie de kaart van Blaeu uit 1649 voor een beeld van de stad uit die tijd. De grootste adellijke familie was het geslacht Sloet. In de periode tot 1795, het begin van de Franse tijd, veranderde er vrijwel niets aan de stad. Daarna verdween de adel en alras ook de meeste havezaten en beide kastelen.
6. De periode van de visserij: plm. vanaf de Franse tijd tot de Tweede Wereldoorlog (1795 - 1945). Het havengebied werd ontwikkeld voor de visserij en er kwam wat industrie in het midden van de 19e eeuw. De ontruiming van Schokland in 1859 bracht veel vissersgezinnen naar Vollenhove. Door de Eerste Wereldoorlog en vervolgens afsluiting van de Zuiderzee verdween de visserij. Vollenhove werd korte tijd een badplaats, tot de Noordoostpolder kwam.
7. De naoorlogse periode: bestuurlijke en economische veranderingen 1945 - 2000. Na de Tweede Wereldoorlog werden nieuwe wijken aangelegd, waardoor de stad buiten de middeleeuwse grenzen trad. Met de aanleg van de Noordoostpolder kwam er nieuwe werkgelegenheid, door de afnemende bestuursfunctie verdween ook veel werk. Toch groeide het aantal woningen gestaag, kennelijk zijn veel Vollenhovenaren forenzen.

Jaartallen en bijzondere gebeurtenissen

Een aantal belangrijke jaartallen zijn door mij op een rijtje gezet. Van hieruit zijn verwijzingen gemaakt naar belangrijke gebeurtenissen. Denk daarbij aan het beleg van het Oldehuis, het verlenen van stadsrechten, maar ook (grote) branden, stormen en overstromingen, opstootjes en oproer, de redding van de Durgerdammer vissers en koninklijke bezoeken.

Er is heel wat gebeurd in Vollenhove, door de eeuwen heen.