De kapel was een onderdeel van het Heilige Geestgasthuis, een ziekenhuis dat in 1370 of eerder werd gesticht (in de database van het RCE wordt van de kapel als bouwjaar 1290 genoemd). Het gasthuis zelf is al lang verdwenen (de voormalige ziekenzaal in 1913), de kapel bestaat nog. In 1978 was de restauratie gereed. 

In 1370 verklaarde de Pauselijke afgevaardigde dat het koor van het hospitaal te Vollenhove en het altaar ter ere van Jezus, de H. Maagd en Maria Magdalena gesticht, door hem gewijd waren, met toezegging van 40 dagen aflaat aan elk, die het gasthuis begiftigde.
Het gasthuis werd o.a. in 1385 genoemd: op 6 februari van dat jaar kocht het gasthuis het goed Opper Hoegheboeket. 
Op 5 december 1451 werd geschreven over een voorgenomen schenking voor de bouw van het "hospitaelgasthuys geleghen in onzer stadtvrijheid" te Kampen, van een jaarrente, gaande uit een huis bij het Heilige Geestgasthuis te Vollenhove. 
In het burgerboek van Vollenhove komt voor: 1459 Claes inden hilghen geest. 
In een charter van 1511 wordt de kapel en het gasthuis "des hiligen Giests" binnen Vollenhoe, met name genoemd.
De Gedeputeerden der Geestelijke goederen te Vollenhove verzochten 6 juni 1623 aan Hasselt om mr. Guert, glasemaker, voor zijn kunst en arbeid te betalen 28 car. gld., omdat in de H. Geestkerk een glas met het wapen en nam der stad Hasselt was geplaatst. Zij deelden tevens mee, dat in die kerk glazen aangebracht zijn: aan de noordzijde de steden Hasselt, Steenwijk, de heerlijkheid Kuinre en de Schans Blokzijl en aan de zuidzijde de drost van Vollenhove, Henrick Hagen en Sijse Utterwijck, de stad van Vollenhoo, Jan Petersz en Dominicus Hartcamp (inventaris Hasselt, blz. 273, no 1739). Drost van Vollenhove was Johan van Echten de Oude (Oldruitenborgh), Jonker Hendrik Hagen woonde op Oldhagensdorp, jonker Siso van Uterwijck op Cannevelt - beiden waren overtuigd katholiek (gebleven).
Na de hervorming werd de kapel op een gegeven moment in gebruik genomen als school en als gebouw van de wacht. Ook werd de kapel gebruikt als bergplaats voor turf van de kerk, en van zeilen en netten voor de vissers.

De Municipaliteit besloot 24 juli 1795 aan de burgerij voor te stellen om een geschikte plaatsvoor de Roomse gemeente tot het waarnemen van hun godsdienst af te staan, maar niet de school, . Een verzoek tot afstand van de Kleine Kerk werd afgewezen (parochiearchief). Op 30 augustus 1795 werd door de rentmeester van de heer van Rhemen tot Rhemenshuizen aan de Geestelijkheid van Vollenhove het huis Rhemenshuizen verhuurd om door de Rooms katholieken als kerk gebruikt te worden.

Op 1 april 1799 werd hen de voormalige H. Geestkapel ter beschikking gesteld. Deze werd op 8 mei ingewijd.
Op 26 mei 1800 werden een zilveren kerklamp met het wapen der familie van Dorth (wonende op Old Hagensdorp) en de zilveren klampen van het missaal uit de kerk gestolen. De dader(s) bleven onbekend. 
De H. Geestkapel had vanaf 1786 geen torentje meer. Plannen tot de bouw van een nieuw torentje zijn er in 1898 geweest. In een brief van Petit & Fritsen van 24 december van dat jaar aan pastoor H. Hegeman te Vollenhove wordt gevraagd, of er al een torentje is en of de pastoor de afmetingen hiervan kan toezenden. Verder schrijft de firma, dat zij Angelusklokjes van 25 tot 100 kg in voorraad heeft en dat zij in die dagen klokjes van 30 en 45 kg zal gieten. De brief wordt besloten met een prijsopgave. Voor zover is na te gaan is er toen evenwel geen torentje gekomen, net zo min als een klok. Een zeszijdige dakruiter, maar zonder klok, is er pas gekomen bij de restauratie van het gebouw in de jaren zeventig van de vorige eeuw.

De kapel heeft als kerk tot 21 juni 1953 dienst gedaan, toen een nieuw kerkgebouw schuin tegenover de kapel in gebruik werd genomen. Het gebouw was daarna ondermeer klaslokaal, gymnastiekzaal en opslagplaats.

In 1958 was het een bouwval geworden, niets meer en niets minder. Aan alle kanten werd het in zijn voegen krakende gebouwtje gestut. Op 3 september 1958 werd dan ook bij het toenmalige ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen een gemeentelijk verzoek ingediend, de stoffelijke resten te mogen slopen. Geen sprake van", oordeelde het departement van Den Haag op 14 mei van het volgende jaar. O.K. en W. had ,,overwegende bezwaren", omdat het bouwval ,,een van de weinige, nog overgebleven gasthuiskapellen in Nederland is".
Na allerlei subsidieaanvragen en een nog verdere verwoestingen aanrichtende storm in oktober 1972, gaf het ministerie van CRM in het midden van de jaren zeventig te kennen, dat f 478.900,- subsidie kon worden toegekend over de door architectenbureau Meijerink uit Zwolle opgestelde restauratiebegroting van f 575.000,-.

 

 

 

 

 

 

 

 

Detail van muurschildering op de wand van het koorMet vereende krachten werden de herstelwerkzaamheden ter hand genomen. Maar onder meer door historische vondsten - zoals muurschilderingen, zie de foto's uit de RCE beeldbank hiernaast en onderin -  en het mondjesmaat af komen van de door CRM toegezegde subsidie, wilde de restauratie echter niet al te snel vlotten. Als gevolg daarvan èn onder invloed van de alsmaar verder stijgende rentetarieven, werd de financieringsschuld van de Stichting Stadsherstel Vollenhove, de initiatiefnemer van de restauratie, hoger en hoger.

Naarmate de restauratie vorderde tekende zich steeds duidelijker af dat er waarschijnlijk geen gegadigde voor de Heilige Geestkapel gevonden zou worden binnen het verenigingsleven van Vollenhove. Een idee om er het jeugdwerk in te vestigen werd verworpen, omdat ook dat geen geld in het laatje zou brengen. De plaatselijke fanfare kreeg er evenmin onderdak, want dat zou te veel geluidsoverlast bezorgen. In het begin van 1980 ondernam de schuldeisende ABN-bank in Zwolle dan ook de eerste poging het kerkgebouwtje te verkopen. Het heeft daarna al enkele eigenaren gehad, zonder veel of blijvend succes.

Het gebouw deed jarenlang dienst als expositieruimte, maar is rond 2018 van eigenaar veranderd, nu wordt het gebruikt als oefenruimte voor een professioneel biljarter. De kapel is soms weer een dag toegankelijk voor het publiek, met Open Monumentendag en tijdens 'Typisch Vollenhove' wanneer schilder Freek Weijs er exposeert. Het is een klein eenbeukig gebouw in vroeg-gothische stijl met recht gesloten koor en een houten zoldering, waarboven de schinkels van het oorspronkelijk houten tongewelf. In het koor (oostgevel) een muurschildering, voorstellend St. Joris en de draak - deze zou afgedekt zijn met een groot rood paneel, op de bovenverdieping waar het biljart staat (NB: lijkt niet te kloppen met de positie op de foto's hieronder, naast een raam). Glas-in-loodramen.
Boven de ingang is een verbleekte aanduiding in de boog waarneembaar, waaruit men met enige moeite het woord Deo en nog enige letters aan de tand des tijds kan ontrukken. Vermoedelijk heeft er gestaan: Deo Gratia (bij Gods genade).

Locatie:  52°40'54.18"N   5°57'6.09"O

Interieur in 1959, oostkant Interieur richting westen, maart 1959 muurschildering anno 2001
muurschilderingen onder het raam (foto 2001) muurschildering op oostwand (foto 1978) muurschildering koorwand (foto nov 1977)