- Het Goor: Deze straat ligt aan de rand van waar vroeger de goren lagen. Een goor is een laag gelegen dus drassig stuk land. Het moerassige land ligt ten noorden van de stad en het grenst aan de zee. Al in 1461 kocht de stad dit stuk land van de bisschop. Hier o.a. werden de koeien van de burgers geweid.
- Turfsteeg: Vroeger liep er een steeg door de goren, welke het gehucht de Moespot met Vollenhove verbond. Langs deze steeg werd de turf naar de stad gebracht, die uit het turfwinningsgebied dat nu de Beulakerwiede is, per schuit werd aangevoerd over de Moespotvaart. Het boerderijtje aan de noordkant van de Flevoweg lag aan deze Turfsteeg die grotendeels verdween toen de Flevoweg en het industrieterrein De Weijert in 1963 werden aangelegd.
- Franse pad: Deze straat ontleent zijn naam aan een pad dat aan de andere kant van Nieuw Clarenberg liep, langs de rand van Landgoed Oldruitenborgh naar de Bentsteeg. Tegenwoordig ligt er op de oorspronkelijke plaats, naast de restanten van de stadsgracht, weer een nieuw pad dat de Laan van Toutenburg langs Nieuw Clarenberg verbindt met het winkelgebied Voorpoort. Het is Oude Franse Pad gedoopt.
- De Voorst: dit is de weg die vroeger de stad verbond met het vroeger landbouwgebied en de klif of kaap De Voorst. De naam is afgeleid van het grote bosgebied (foreest), dat in de vroege middeleeuwen tot ver in het gebied van de huidige Noordoostpolder uitstrekte (het huidige Voorsterbos).
- Voorslag: vernoemd naar een verkavelingsgebied tussen de Voorst en de Bentpolder. Het gebied had een blokvormige verkaveling. Deze kavels werden voorslagen genoemd. Een voorslag was een kavel die bij de verdeling (verkaveling) in de Middeleeuwen aan de landsheer, de bisschop, werd voorbehouden.
- Zeekampen: veldnaam voor het gebied tussen buurtschap Wendel en De Krieger / Barsbeek, langs de dijk (vroeger de Zuiderzeedijk).
- Engelse Bos: genoemd naar het in Engelse stijl aangelegde park, dat behoorde bij havezate Twee Nijenhuizen. Overigens was en is er nog een 'Engels bos', want ook het Landgoed Oldruitenborgh werd in die stijl aangelegd. Vergelijk ook de naam 'het Engelse werk' van het landgoed aan de zuidrand van Zwolle.
- De Ervensteeg: in september 1982 door een ambtenaar van de gemeente Brederwiede bedachte (en later aangepaste) naam voor een ontsluitingsweg van de tuinen (erven) tussen de Kerkstraat en de gerenoveerde Visschersstraat, uitkomende in de H. Geeststeeg. In 2015 werd de Ekkerhof gebouwd, waarvan enkele appartementen een adres aan deze Ervensteeg kregen.
Havezaten:
- Westerholtstraat: vroeger een havezate in de buurt van de Bentpoort
- Canneveltstraat: vroeger een havezate aan de Achtersteeg (nu Groenestraat)
- Van Middachtenstraat: vroeger een havezate aan de (verlengde) Bisschopstraat
- Laan van Toutenburgh, vroeger Bentsteeg of -weg. De Toutenburg, waarvan alleen een ruïne in het park Oldruitenborgh - waarvan deze laan de zuidrand vormt - is overgebleven, was ooit een imposant kasteel. De Bentweg was het uitgangspunt van de verkaveling van de Bentpolder, de oudste polder uit de omgeving (in 1363 wordt de Bentdijk al genoemd). Die oorspronkelijke naam is ontleend aan die van de Bentpolder.
- Achter de Hare: oorspronkelijk de weg die achter het landgoed De Hare (buiten de stad, gelegen aan de grote weg naar Zwartsluis) liep. Het landgoed bestond uit een Kleine en Grote Hare, namen die later door de bevolking werden overgenomen voor de twee stukken van deze weg, vanaf de T-splitsing aan het einde van de Laan van Toutenburg naar de Weg van Rollecate resp. richting De Oldenhof. Was in de eerste helft van de 20e eeuw een geliefd wandelpad op zondag naar De Oldenhof. Verdwenen bij de ruilverkaveling begin jaren 1960.
- Weg van Rollecate: genoemd naar de voormalige havezate Rollecate, die langs deze weg was gelegen. Tot in de jaren 1960 was een deel van het terrein als zodanig herkenbaar, in gebruik als weiland rond de boerderij ('bouwhuis') met de naam Rollecate die van de havezate was overgebleven.
- Weg van Twee Nijenhuizen: genoemd naar de voormalige havezate Twee Nijenhuizen, die aan het einde van deze weg was gelegen. Van het terrein resteert nog maar een deel met de oprijlaan. De boerderij Twee Nijenhuizen is één van de twee bouwhuizen, die de havezate flankeerden.
Er waren nog meer gebouwen en andere objecten waaraan later aangelegde straten hun naam ontleenden:
- Landpoortsteeg: Vollenhove had vier poorten: de Landpoort, de Voskenpoort, Bentpoort en de Voorstpoort. De Landpoort was de oostelijke poort en gaf toegang tot het Land van Vollenhove. De poort bevond zich op de oostelijke rand van wat nu het plein is van het winkelgebied Voorpoort.
- Voorpoort: buiten de Landpoort had men een voorwal of voorwerk, waaruit bij de verdediging van de stad de flanken bestreken konden worden. Het was later eigenlijk het stuk van Vollenhove dat buiten (voor) de Landpoort lag, en ontwikkelde zich tot een soort buurtschap dat echter deel uitmaakte van de gemeente Ambt-Vollenhove. het werd ook wel Voorstad genoemd. Het gemeentehuis was later zelfs hier gevestigd tot de opheffing in 1942, in het huis van koperslager Jan Berend van Heerde (geboortehuis van schrijver Havanha (1905-1968)). Tegenwoordig behoort tot de Voorpoort ook het plein achter de voormalige Landpoort. Even buiten de stad, waar de voormalige havezate de Rollecate heeft gelegen, had men de stadsslagboom. De weg vanaf de poort (Steenstraat, nu Weg van Rollecate) vertakte zich ter hoogte van landgoed Twee Nijenhuizen in de latere Grindweg naar Zwartsluis, de Schaarweg naar Sint Jansklooster en 't Allee (nu Weg van Tweenijenhuizen) via De Moespot naar Blokzijl, via de Zuiderzeedijk.
- 't Vosken: ontleend aan de Voskenpoort, vroeger ter hoogte van de Vismarkt, gaf waarschijnlijk toegang tot de goren (waar Het Goor naar genoemd is). De Voskenpoort komt in het stadsarchief voor in 1541.
- Heilige Geeststeeg: De steeg is vernoemd naar de Heilige Geestkapel. Deze kapel hoorde vroeger bij het H. Geestgasthuis, werd later gebruikt als RK kerk en heeft nu een andere functie.
- Kerksteeg: steeg langs de Kleine Kerk, tussen de Nieuwestraat of Achtersteeg (nu Groenestraat) waar o.a. de pastorie (wheeme) in de 18e eeuw lag en de Achterstraat (nu Bisschopstraat) waaraan de hoofdingang van de kerk lag.
- Wheeme: Deze straat dankt zijn naam aan een stuk land wat vroeger Wheeme werd genoemd zoals op veel plaatsen in Nederland Op dit stuk land, vergelijk het met de moestuin, lag vroeger ook de pastorie van de pastoor van Vollenhove.
- Doelenstraat en Doelen: Deze twee straten herinneren aan de voormalige doelenhof die op deze plek aanwezig zijn geweest. In de doelenhof werd destijds door de plaatselijke schutterij geoefend.
- Putsteeg: Deze steeg dankt zijn naam aan de put (eigenlijk pomp) die aan deze steeg lag.
- Molenberg: deze straat dankt zijn naam aan de molen op die plaats, die om veel wind te vangen zoals gebruikelijk op een verhoging ('berg') stond (van plm. 1650 tot 1938).
- Clarenberglaan: genoemd naar het vrouwenklooster Clarenberg, dat in de 15e en 16e eeuw heeft gelegen op de plaats waar nu het verzorgingstehuis Nieuw Clarenberg staat.
- Haven: straatje tussen Kerkplein en plaats van de vroegere Voorstpoort in de Bisschopstraat. Direct aan de oude- of binnenhaven, vanaf 1823 de plaats waar de Vollenhoofse economie vooral afhankelijk van was.
- Doeveslag: Doeveslag is dialect voor duivenslag. Duivenslag betekent volgens van Dale: toestelletje aan een duivenhok waardoor duiven hun hok wel vrij kunnen binnengaan, maar er niet zelf uit kunnen komen. Het duivehok waar het hier om gaat, behoorde tot de havezate Westerholt die ook de Bentpoort, waar de doeveslag zich op bevond, in gebruik had.
- Cartouwe: naam van een taveerne / herberg bij de Grote of St. Nicolaaskerk
Kerkplein
Het oudste plein van Vollenhove, bij de Grote of St. Nicolaaskerk en tegenover het voormalige Stadhuis. In de eerste helft van de 20e eeuw de centrale plek van bijvoorbeeld het volksfeest. De pomp op het plein is in 2000 gereconstrueerd. Nu door zijn terrassen en aangelegen restaurants 's zomers de gezelligste plek van Vollenhove. Ook vroeger 'hangplek' van (oud)vissers, met name bij 't Schuttegien.
Hollandse Plaats of Plein
De naam is verdwenen, het plein is deels terug sinds de reconstructie van de bestrating in de Kerkstraat, in 2001. Ligt daar waar de Kerkstraat een knik maakt, splitsing met de Doelenstraat. Ook hier staat weer een pomp.
Voorpoortplein
Het plein is pas ontstaan in 1963, toen hier het huidige winkelgebied werd geconstrueerd en veel gebouwen zijn gesloopt, waaronder het voormalige café van Jan Boes (deel van het oude poortgebouw?). Het plein is was lange tijd vooral parkeerplaats voor de klanten van de supermarkt die gevestigd was in het voormalige hotel, nu zit er een bakker in. De naam dankt het plein aan de buurt Voorstad, net buiten oftewel 'voor de poort'. Die poort was de stadspoort aan de landzijde, de Landpoort. De Landpoortsteeg komt op het plein uit. Het plein is in 2017 opnieuw ingericht, nu de supermarkt is verplaatst. Het plein zou oorspronkelijk worden ingericht als een echt plein met zitjes etcetera, in ieder geval autovrij - maar het is gewoon een parkeerplaats gebleven vanwege de belangen van enekele aanwonende winkeliers. 'Blikveld' zou een betere naam zijn dan het huidige 'Voorpoortplein'. Op het plein staat een beeld 'Garriet Jan en Annechien' ter gedachtenis aan de Vollenhoofse schrijver Havanha (1905-1968) die op een steenworp afstand werd geboren.
Kalverenbosch
Nu deel van Gasthuisstraat. Tot 1859 was het de naam van een plein. De gemeente verkocht het aan timmerman E. Ekker Hzn en B. Schuurman voor de bouw van woningen. Bij de herinrichting in de jaren 1970 / 1980 van het gebied rond de Visschersstraat ontstond er opnieuw een plein aan de huidige Gasthuisstraat, t.b.v. parkeerplaatsen voor het winkelende publiek.
Nu nog een zijstraatje van de Visschersstraat. Het plein is verdwenen bij herbebouwing van het in de jaren 1960 'kaalgeslagen' gebied in de jaren 1980. Lag aan het oostelijk einde van de Visschersstraat in het verlengde van het huidige straatje met de naam Vismarkt. De H. Geeststeeg kwam er op uit. Als straatnaam leeft het voort in het straatje in het verlengde van de H. Geeststeeg, naar Aan Zee. In het plaveisel op de hoek is symbolisch een vis aangebracht.
Harmen Visserplein
De naam die door toedoen van de Belangenvereniging Vollenhove Stad op 16 april 2005 is toegekend aan het (nieuwe) plein aan de Bisschopstraat, voor de Mariakerk. Hiermee wordt de nagedachtenis in ere gehouden aan politieman en verzetsheld Harmen Visser, die aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, daags na de bevrijding van Vollenhove, omkwam in een vuurgevecht aan de andere kant van de Noordoostpolder.
De hoofdstraten van Vollenhove van de 14e tot aan de tweede helft van de 20e eeuw zijn de Visschersstraat, de Kerkstraat, de Bisschopstraat en de Groenestraat. Zij lopen alle Oost-West, oorspronkelijk vanaf het kasteel Oldehuis vandaan. In de middeleeuwen zijn deze straten bekend als Oudestraat, Nieuwestraat, Achterstraat en nogmaals de Nieuwestraat of ook wel Achtersteeg. Aan de Oudestraat, de tegenwoordige Visschersstraat, zijn waarschijnlijk de eerste huizen gebouwd, evenals langs de Achterstraat (de huidige Bisschopstraat). Het grondgebied ertussen zal 'de kamp' geweest zijn waarnaar de plaats die zich bij het kasteel ontwikkelde oorspronkelijk genoemd werd (Optencamp). Later is langs de achterkant van de erven, dwars over de kamp, een nieuwe straat gemaakt: de Nieuwestraat (de huidige Kerkstraat). Achter de Achterstraat kwam redelijk snel ook weer een straat die aanvankelijk Hofstraat maar later de Achtersteeg werd genoemd (nog steeds als zodanig in de volksmond bekend: de tegenwoordige Groenestraat). De naam Hofstraat (straat naar de hof = tuin) zou ook alleen zijn gebruikt voor het verlengde van de Groenestraat, het eerste deel van de huidige Canneveltstraat.
Alle hoofdstraten zijn onderling verbonden door middel van stegen: de Gasthuissteeg (nu Gasthuisstraat), de Putsteeg, de Van Baaksteeg (ooit Morriaansteeg), de Heilige Geeststeeg, de Schapensteeg, de Zeesteeg, de Landpoortsteeg en de Kerksteeg. De Doelensteeg is verdwenen. Er is verder één hoofdstraat die een Noord-Zuid verloop toont: de Bentstraat (maar vroeger de Bentsteeg geheten). Dit is de toegang tot de Bentpolder (uit de 14e eeuw). Toen de straten aan één kant vol raakten begon men ook aan de andere kant te bouwen. Op de kaart is ook de Doelenstraat te zien, vanaf de Kerkstraat naar de stadsgracht en molenberg.
Deze straat heette oorspronkelijk Oudestraat, hier zijn waarschijnlijk de eerste huizen van Vollenhove gebouwd. Vanaf de opkomst van de visserij in de 18e eeuw was dit de vissersbuurt, die ontstaan is door het dempen van drievijfde gedeelte van de noordelijke gracht. Aan het einde van de 19e eeuw en begin van de 20e eeuw werd op de achtererven richting zee gebouwd, zodat aan de haven een waterfront ontstond, het huidige Aan Zee. In de kaalslag van de jaren-1970 zijn alle panden, op twee na, verdwenen.
De formele spelling is 'oud', dat wil zeggen met sch. Het gaat hier echter niet om een persoon, dus zou de straat eigenlijk gewoon Vissersstraat moeten heten.
Aan deze straat lagen het weeshuis (op die plek nu: appartementencomplex De Stenen Vuyst), het Sint Anthoniegasthuis, en de bokkinghang van baron Van Middachten. In de straat in de 20e eeuw twee bakkers (Nijenhuis en Bron), enkele winkeltjes en de timmerwerkplaats van IJspeert.
De straat ligt tussen het Kerkplein (er is geen verbinding meer, alleen voor voetgangers) en de Vismarkt. Er komen diverse stegen op de straat uit: aan de zuidkant de Heilige Geeststeeg, Van Baaksteeg en Gasthuissteeg (tegenwoordig -straat), aan de noordkant de Zeesteeg.
In 1951 werden al enkele bouwvallige en onbewoonbaar verklaarde visserswoninkjes gesloopt. De rest, waaronder nog panden die tegenwoordig gewoon zouden mogen blijven staan, werd gesloopt tussen 1966 en 1971. Een paar panden werden in 1970 door brand verwoest.
Hiernaast een schilderij, gemaakt rond 1910. In de verte de witte huisjes op de (toenmalige) Vismarkt. Rechts één van de vele stadsboerderijen. Het vijfde pand links, met de 'kroon' op de topgevel, lijkt de timmermanswerkplaats van IJspeert te zijn. Het tweede huis links zou nummer 27 kunnen zijn.
Hieronder wat oude foto's, en twee nieuwe van de bestaande panden. Er zijn er eigenlijk te weinig foto's bewaard gebleven.